Iedereen heeft dromen
Als je denkt aan een tbs-kliniek, gaan bij de meeste mensen de gedachten toch al snel naar ernstig strafbare feiten waar ze liever niets mee te maken hebben. Daar waar vooroordelen hoogtij vieren, komt theatermaker Dio van Velden om de hoek en maakt er op een bijzondere wijze een toneelstuk van. Zijn nieuwste stuk TBS is een toneelstuk wat is gemaakt met en door de patiënten in het Forensisch Psychiatrisch Centrum Ds. S. van Mesdag kliniek te Groningen. In deze kliniek worden tweehonderdzestig mannen behandeld die vanuit de gevangenis hun tbs-behandeling hier krijgen. De kliniek is het decor voor dit unieke toneelstuk.
Tekst: Floor
Foto's: Joram Krol
'Ha Dio, wat goed je weer te spreken! We spraken elkaar natuurlijk al eens over je vorige succesvolle stuk Courtisane, dus ben blij dat ik je nu weer spreek over dit nieuwe project.'
'Dat is inderdaad al even geleden. Heel fijn dat je er aandacht aan wil geven. Het is een heel bijzonder stuk geworden.'
'Kun je uitleggen wat het stuk zo bijzonder maakt?
'Het stuk is eigenlijk een wandeling door de Van Mesdag kliniek,' vertelt Dio(60) 'en je wandelt als groep kijkers niet alleen maar in de openbare ruimtes, maar ook in de metaalwerkplaats en de separeerruimte, (prikkelarme ruimte, waar patiënten kunnen worden afgezonderd). Op verschillende plekken vindt er een korte performance plaats voor het publiek. Mensen die komen kijken zien dus niet alleen maar de patiënten, maar ook de Van Mesdag Kliniek zelf. Aan het einde verzamelt iedereen zich in het restaurant en is er een meet en greet met de patiënten en begeleiders en met de makers die hebben meegewerkt.'
'Ik vind het fantastisch dat je elke keer uitersten opzoekt.'
'Deze voorstelling is net als alle andere voorstellingen, een voorstelling over mensen die het net even wat moeilijker hebben in de maatschappij en waar veel vooroordelen over bestaan. Elk mens heeft liefde en aandacht nodig, ook de mensen in de Van Mesdag kliniek.'
'Maar hoe ga je daar zelf mee om, hoe zet je opzij wat ze hebben gedaan?'
'Ik weet van niemand die meewerkt wat ze hebben gedaan en waarom ze daar zitten. Ik wil dat ook niet weten, omdat ik dan een vooroordeel zou kunnen vormen en ik wil er neutraal in blijven staan. Ik zie alleen maar mensen die een ongelooflijk mooi stuk hebben voorbereid en daar gaat het voor mij om. Er bestaan heel veel vooroordelen over deze patiënten en mensen beseffen vaak niet hoe het er in een kliniek aan toe gaat. De Van Mesdag kliniek is een stad in een stad. Als je er voorbij rijdt dan zie je alleen die mooie oude poort, maar daarachter vindt je alles. Verschillende werkplaatsen, een atletiekbaan, een dierenweide en er heerst een hele opgewekte gemoedelijke sfeer."
'Het lijkt me best ingewikkeld. Ik kan me voorstellen dat de kliniek niet meteen warmloopt voor zoiets als dit. Hoe heb je het voor elkaar gekregen?'
'Nou eigenlijk ging het makkelijker dan ik had verwacht. We zijn met een groep mensen van verschillende disciplines naar de kliniek toe gegaan zoals een choreograaf, een paar jonge theatermakers, een muziekdocent en ikzelf als producent en maker en hebben gekeken of er een klik was.' 'En die klik was er dus tussen jullie en de mensen van de kliniek.'
'Absoluut, eigenlijk was die er meteen en een week later zijn we al aan de slag gegaan. In het begin werd er een beetje sceptisch op gereageerd door de patiënten. Ze dachten dat het een onderdeel was van een nieuwe therapie, maar toen we ze hebben uitgelegd wat de bedoeling was en wat er daadwerkelijk ging gebeuren, stonden ze allemaal al klaar om te helpen. Ik vind het haast ontroerend om te zien. Zodra we nu komen staan de patiënten ons eigenlijk al een half uur eerder op te wachten in de gang en kunnen ze niet wachten om weer aan de slag te gaan. Ze vinden het fantastisch om mee te werken'
'Nu ligt deze doelgroep niet meteen voor de hand. Ik denk dat het een doelgroep is die de allerkleinste gunfactor heeft.'
'Dat klopt, maar het zijn ook mensen, mensen met dromen, ambities en talenten net als jij en ik. Alleen door wat ze hebben gedaan, is de weg naar deze droom voor hen eigenlijk vervaagd en is het voor hen heel moeilijk om deze na te jagen. Ik wil deze mensen graag zien en wil een stukje van hun dromen en ambities waarmaken door hun talenten te gebruiken in dit stuk.'
'Het kan me zo voorstellen dat er veel patiënten zijn die er helemaal niet op zitten te wachten. Werkten ze allemaal zonder problemen mee?'
'Er zijn twintig patiënten en begeleiders die voor de schermen meewerken, dus die ook op toneel staan, maar er zijn nog veel meer die op de achtergrond meewerken en die dat met heel veel plezier doen. Zo zijn er mensen die stukken uit hun persoonlijke dagboek hebben gedoneerd of iemand die een gedicht heeft geschreven maar het zelf niet voor durfde te dragen. Ook hebben mensen marionetten gemaakt die worden gebruikt. De drukkerij drukt de programmaboekjes. De kostuums en de decors worden intern gemaakt. Eigenlijk wordt alles door deze mensen gedaan.'
‘Dus eigenlijk ook wel een klein stukje therapie zo’
‘Hahaha ja, maar wel een hele leuke therapie.’
'Nu kan ik me zo voorstellen dat door die minimale gunfactor men sceptisch tegenover deze patiënten staat, hoe heb jij dat ervaren?'
'Dat klopt wel. Maar ook die reacties mogen er zijn. Een mening hebben mag altijd. Waar ik alleen wel voor waak, is dat er niet een hele brede maatschappelijke discussie ontstaat onder een post. Dat is vooralsnog niet aan de orde. Ik focus me op het mooie en dat breng ik denk ik over. Ze zitten daar natuurlijk ook niet voor een licht vergrijp en dat maakt het voor de meeste mensen een gepasseerd station en hebben hun mening klaar over deze mensen.'
'Ik vind het wel echt heel bijzonder. De Van Mesdag doet het niet zomaar.'
'Klopt. En we zijn daar ook heel erg blij mee. Deze doelgroep heeft me altijd geïntrigeerd en ik wilde graag hun verhaal vertellen. Deze zijn vaak nog schrijnender dan het vergrijp wat ze zelf hebben gedaan en dat vind ik triest. Ik vind het dan ook heel erg mooi dat bijvoorbeeld elke verjaardag in de kliniek wordt gevierd. Er worden slingers opgehangen en ze krijgen een cadeautje. Voor de meeste patiënten is dit iets wat ze niet kennen. Ook wordt er overal naar elkaar gegroet. We lopen dan ook de hele dag iedereen te begroeten. En het meest bijzondere vind ik nog wel dat ze ons als makers een enorme vrijheid hebben gegeven. Ze kijken geen moment op onze vingers. Er is ook geen censuur. Ze hebben er alle vertrouwen in dat het een hele mooie voorstelling wordt en ik eigenlijk ook.'
Helaas was TBS al binnen anderhalve dag uitverkocht.
Wil je meer weten over TBS en het andere werk van Dio van Velden, klik dan hier.
Reactie plaatsen
Reacties